تصور کنید همین روزها که باید از لحظات زیبای کنار نوزادتان لذت ببرید، درد نشیمنگاه، تورم و حتی خونریزی هنگام دفع آرامش شما را بر هم بزند.
بسیاری از مادران بعد از زایمان دچار چنین حالتی می‌شوند اما از گفتنش خجالت می‌کشند یا نمی‌دانند چطور آن را درمان کنند. این مشکل که به آن هموروئید بعد از زایمان یا همان بواسیر بعد از زایمان می‌گویند، عارضه‌ای شایع اما قابل پیشگیری و درمان است.
در این مقاله به طور علمی و جامع و به زبان ساده توضیح می‌دهیم:
✅ هموروئید بعد از زایمان دقیقاً چیست و چطور ایجاد میشود؟
✅ چه علائمی دارد و چطور آن را تشخیص دهید؟
✅ چه روش‌هایی برای درمان خانگی و پزشکی آن وجود دارد؟
✅ چطور از این مشکل پیشگیری کنید تا دوران بعد از زایمان برایتان شیرین‌تر باشد؟
هدف این مقاله این است که بدون وعده‌های تبلیغاتی و صرفاً بر پایه علم پزشکی، همه آنچه لازم است بدانید را به زبانی ساده اما دقیق به شما بگوییم تا دچار سردرگمی نشوید.
هموروئید بعد از زایمان چیست؟
هموروئید بعد از زایمان تورم و التهاب عروق وریدی مقعد یا راست‌روده است که به دلیل فشار بارداری و زایمان ایجاد میشود. این عروق متورم ممکن است داخل کانال مقعد (هموروئید داخلی) یا اطراف دهانه مقعد (هموروئید خارجی) باشند و باعث درد، خونریزی، خارش یا احساس توده شوند.
انواع هموروئید بعد از زایمان
هموروئید داخلی
این نوع هموروئید داخل کانال مقعدی ایجاد میشود.
📌 ویژگی‌ها:
-
معمولاً درد ندارد (چون در ناحیه‌ای ایجاد میشود که حس درد کمتر است)
-
هنگام دفع ممکن است خونریزی روشن ایجاد کند
-
گاهی به قدری بزرگ میشود که از مقعد بیرون بزند (پرولاپس)
هموروئید خارجی
در بیرون مقعد و زیر پوست اطراف دهانه مقعد تشکیل میشود.
📌 ویژگی‌ها:
-
اغلب دردناک است، به‌ویژه هنگام نشستن یا دفع
-
ممکن است توده‌ای کوچک یا حتی بزرگ دیده یا لمس شود
-
اگر لخته خون تشکیل شود (هموروئید ترومبوزه) درد شدید و ناگهانی رخ می‌دهد
چرا هموروئید بعد از زایمان ایجاد میشود؟
علت این مشکل ترکیبی از عوامل است که همه به نحوی باعث افزایش فشار به عروق ناحیه مقعد می‌شوند:
💡 فشار رحم در دوران بارداری
وقتی رحم بزرگ میشود، به عروق لگن و روده فشار می‌آورد و خونرسانی طبیعی مختل میشود. این فشار باعث تورم عروق و مستعد شدن آنها برای هموروئید میشود.
💡 زور زدن هنگام زایمان
در زایمان طبیعی، مادر برای خروج نوزاد باید فشار زیادی به ناحیه لگن وارد کند. این فشار ناگهانی و شدید به عروق مقعدی آسیب می‌زند.
💡 یبوست قبل و بعد از زایمان
یبوست و زور زدن برای دفع، فشار زیادی به عروق وارد میکند. بارداری و تغییرات هورمونی باعث کاهش حرکت روده‌ها و افزایش یبوست میشود.
💡 تغییرات هورمونی
هورمون‌هایی مثل پروژسترون دیواره عروق را شل می‌کنند و احتمال تورم را بیشتر می‌کنند.
💡 کم‌تحرکی و نشستن طولانی
بعد از زایمان، بسیاری از مادران به دلیل درد، استراحت زیاد یا مراقبت از نوزاد کمتر حرکت می‌کنند. این کم‌تحرکی گردش خون را کاهش داده و احتمال هموروئید را بالا می‌برد.
علائم هموروئید بعد از زایمان (چطور تشخیص دهید؟)
🔹 درد هنگام نشستن یا دفع
🔹 خونریزی روشن هنگام اجابت مزاج
🔹 احساس وجود توده یا برجستگی در اطراف مقعد
🔹 خارش، سوزش یا ترشح مخاط
🔹 حس دفع ناکامل
💡 تصور کنید یک بادکنک کوچک را بیش از اندازه باد کنید. بخشی از آن نازک و بیرون‌زده میشود. هموروئید همین اتفاق برای عروق ناحیه مقعد است.
درمان‌های خانگی بواسیر بعد از زایمان
✅ حمام سیتز (نشستن در آب گرم) – کاهش درد، التهاب و بهبود گردش خون
✅ کمپرس سرد (یخ یا پک خنک) – کاهش تورم و درد
✅ رژیم پر فیبر + مایعات کافی – پیشگیری از یبوست
✅ ملین‌های طبیعی (آلو، انجیر، شربت لاکتولوز با مشورت پزشک)
✅ عدم زور زدن هنگام دفع
✅ استفاده از بالشت طبی (دوناتی) – کاهش فشار روی مقعد
درمان‌های دارویی بواسیر بعد از زایمان
✅ پماد هیدروکورتیزون، لیدوکائین (ضد التهاب، ضد درد)
✅ شیاف ضد التهاب (برای هموروئید داخلی)
✅ داروهای خوراکی ضد یبوست (ملین‌ها)
درمان‌های پزشکی بواسیر بعد از زایمان
🔹 رابر بند (باند کشی) – بستن پایه هموروئید و قطع خونرسانی
🔹 اسکلروتراپی – تزریق دارو برای کوچک کردن عروق
🔹 لیزر بواسیر – روشی دقیق، سرپایی، بدون نیاز به برش بزرگ
🔹 هموروئیدکتومی – جراحی برای موارد شدید یا هموروئید ترومبوزه
پیشگیری از هموروئید بعد از زایمان
✅ نوشیدن حداقل ۸ لیوان آب در روز
✅ مصرف فیبر کافی (سبزیجات، میوه‌ها، غلات کامل)
✅ تحرک ملایم (پیاده‌روی)
✅ اجتناب از نشستن طولانی
✅ دفع به موقع مدفوع
درد مقعدی بعد از زایمان طبیعی نشانه چیست؟
درد مقعدی بعد از زایمان طبیعی یکی از شکایت‌های شایع مادران در روزها یا هفته‌های نخست پس از تولد نوزاد است. این درد می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که تشخیص صحیح آن برای انتخاب روش درمان بسیار مهم است.
یکی از شایع‌ترین دلایل درد مقعدی بعد از زایمان طبیعی، هموروئید بعد از زایمان است. در واقع، فشار شدید حین زایمان، به‌ویژه در زایمان‌های طولانی یا سخت، به عروق ناحیه مقعد آسیب می‌زند و باعث تورم، التهاب و درد میشود.
این تورم عروق همان چیزی است که به عنوان بواسیر یا هموروئید بعد از زایمان شناخته میشود.
اما درد مقعدی بعد از زایمان می‌تواند علل دیگری هم داشته باشد:
🔹 شقاق مقعدی (ترک کوچک در دیواره مقعد): این حالت معمولا هنگام دفع مدفوع همراه با درد تیز و سوزناک است و گاهی خونریزی روشن ایجاد میکند.
🔹 آبسه یا عفونت مقعدی: اگر درد همراه با تب، قرمزی یا تورم شدید ناحیه باشد، احتمال آبسه وجود دارد که نیاز به بررسی فوری پزشک دارد.
🔹 فیستول مقعدی: مسیر غیرطبیعی بین مقعد و پوست که معمولا با ترشح چرکی و درد همراه است.
🔹 کشش و آسیب عضلات کف لگن: زایمان طبیعی می‌تواند باعث کشش یا پارگی‌های جزئی در عضلات یا اعصاب ناحیه لگن شود که درد ایجاد میکند.
💡 نکته مهم: اگر درد مقعدی شما همراه با علائم دیگری مثل خونریزی زیاد، تب، یا خروج ترشح بدبو بود، یا اگر درد به حدی شدید است که نشستن یا راه رفتن را دشوار میکند، حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق مشخص و درمان مناسب انجام شود.
در بسیاری از موارد، اگر علت درد مقعدی هموروئید بعد از زایمان باشد، با رعایت موارد ساده‌ای مثل مصرف فیبر زیاد، نوشیدن آب کافی، نشستن در آب گرم (حمام سیتز) و استفاده از پمادهای تجویزی، علائم بهبود مییابد.
لمس برآمدگی و درد هنگام دفع بعد از زایمان طبیعی نشانه چیست؟
اگر بعد از زایمان طبیعی هنگام دفع مدفوع دچار درد، سوزش، و لمس یک برآمدگی اطراف مقعد هستید، این حالت به‌احتمال زیاد نشانه‌ی هموروئید بعد از زایمان (یا همان بواسیر بعد از زایمان) است.
در دوران بارداری و زایمان طبیعی، به‌ویژه به دلیل فشار زیاد به ناحیه لگن و مقعد، عروق خونی این ناحیه متورم می‌شوند. این تورم همان چیزی است که به شکل یک توده یا برجستگی اطراف مقعد لمس میشود و می‌تواند هنگام دفع یا نشستن دردناک باشد.
📌 چرا این اتفاق رخ می‌دهد؟
هنگام زایمان طبیعی، فشار شدید خروج نوزاد باعث گشاد شدن و آسیب به عروق ناحیه مقعد میشود. این عروق متورم شده و ایجاد هموروئید می‌کنند. از طرفی، یبوست شایع بعد از زایمان و تغییرات هورمونی می‌تواند این وضعیت را تشدید کند.
📌 آیا این مشکل شایع است؟
بله، بواسیر بعد از زایمان یکی از شایع‌ترین مشکلات مادران است و دلیل اصلی درد و برآمدگی مقعدی بعد از زایمان به شمار می‌رود.
📌 به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای بررسی دقیق و درمان، بهتر است به متخصص جراحی عمومی یا متخصص گوارش (گاستروانترولوژی) مراجعه کنید. این پزشکان با معاینه می‌توانند نوع و شدت بواسیر را تشخیص دهند و درمان مناسب را تجویز کنند.
📌 درمان‌های خانگی تا زمان مراجعه به پزشک
✅ حمام آب گرم (حمام سیتز) چند بار در روز
✅ نوشیدن آب فراوان و مصرف فیبر برای جلوگیری از یبوست
✅ اجتناب از زور زدن هنگام دفع
✅ استفاده از کمپرس سرد برای کاهش تورم
✅ استفاده از بالشت‌های طبی مخصوص نشستن
💡 هشدار: اگر درد بسیار شدید، خونریزی مداوم، یا ترشح چرکی دارید، سریعاً به پزشک مراجعه کنید تا از عوارض جدی پیشگیری شود.
زایمان طبیعی یا سزارین؛ کدام روش خطر ابتلا به هموروئید بعد از زایمان را کمتر میکند؟
یکی از پرسش‌های رایج زنان باردار این است: «برای پیشگیری از هموروئید بعد از زایمان کدام روش زایمان مناسب‌تر است؟ زایمان طبیعی یا سزارین؟» پاسخ به این سوال نیازمند بررسی علمی علل ایجاد بواسیر و نقش نوع زایمان در این زمینه است.
💡 واقعیت علمی این است که بارداری و زایمان هر دو می‌توانند زمینه‌ساز بروز هموروئید بعد از زایمان باشند. اما تفاوت‌هایی میان زایمان طبیعی و سزارین از نظر میزان ریسک وجود دارد.
زایمان طبیعی و هموروئید بعد از زایمان
در زایمان طبیعی، مادر هنگام خروج نوزاد باید فشار زیادی به ناحیه لگن و کف لگن وارد کند. این فشار مستقیماً به عروق ناحیه مقعد منتقل میشود. عروق وریدی مقعد مانند بالشتک‌هایی کوچک هستند که به دلیل این فشار زیاد و ناگهانی، متورم و گشاد می‌شوند و همین وضعیت سبب بروز هموروئید بعد از زایمان میشود.
📌 فشار فیزیکی شدید در زایمان طبیعی:
-
خطر ایجاد هموروئید بعد از زایمان در زایمان طبیعی بیشتر از سزارین است.
-
احتمال تشدید بواسیر موجود نیز بیشتر است.
زایمان سزارین و هموروئید بعد از زایمان
در زایمان سزارین، نوزاد از طریق برش جراحی شکم و رحم خارج میشود و به همین دلیل فشار مستقیمی به عروق مقعد وارد نمی‌شود. بنابراین:
-
ریسک ابتلا به هموروئید بعد از زایمان به دلیل خود زایمان سزارین کمتر است.
-
اما به یاد داشته باشید که بارداری به‌تنهایی (به دلیل فشار رحم بزرگ و تغییرات هورمونی) می‌تواند سبب ایجاد بواسیر شود، حتی اگر زایمان سزارین انجام دهید.
پس کدام روش زایمان برای پیشگیری از هموروئید بعد از زایمان بهتر است؟
از نظر علمی، سزارین احتمال بروز هموروئید بعد از زایمان را تا حدی کاهش می‌دهد، اما انتخاب روش زایمان نباید فقط بر اساس ترس از بواسیر باشد.
👈 زایمان طبیعی در صورت نبود مشکل پزشکی برای مادر و جنین، روش ایمن و توصیه‌شده است.
👈 اگر پیش از زایمان دچار هموروئید شدید باشید یا سابقه بواسیر شدید داشته باشید، پزشک ممکن است سزارین را به عنوان گزینه‌ای برای کاهش فشار به ناحیه مقعد پیشنهاد کند.
راه‌های پیشگیری از هموروئید بعد از زایمان (صرف‌نظر از نوع زایمان)
✅ مصرف آب کافی و رژیم غذایی غنی از فیبر
✅ پیشگیری از یبوست با ورزش‌های سبک بارداری (با مشورت پزشک)
✅ اجتناب از نشستن طولانی مدت
✅ دفع به موقع مدفوع و پرهیز از زور زدن
✅ مراجعه به پزشک هنگام مشاهده علائم اولیه بواسیر
سوالات متداول
آیا بواسیر بعد از زایمان خطرناک است؟
معمولاً خیر، اما خونریزی شدید، درد غیرقابل تحمل یا علائم عفونت نیاز به بررسی فوری پزشک دارد.
بواسیر بعد از زایمان چقدر طول میکشد تا خوب شود؟
در موارد خفیف طی ۲-۳ هفته. موارد شدیدتر ممکن است به درمان پزشکی نیاز داشته باشند.
آیا بواسیر بعد از زایمان خودبهخود خوب میشود؟
گاهی بله، به‌ویژه با رعایت تغذیه و سبک زندگی سالم.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
خونریزی زیاد، توده سفت و دردناک، تب یا ترشح چرکی نشانه نیاز به درمان فوری است.
جمع‌بندی نهایی
هموروئید بعد از زایمان مشکلی رایج اما کاملاً قابل درمان است. اگر به این مشکل دچار شدید، نگران نباشید. با رعایت تغذیه، تحرک و درمان‌های خانگی می‌توانید بهبود یابید.
در صورت شدید بودن علائم، مشورت با پزشک بهترین راه است. هدف این مقاله این بود که به طور علمی، دقیق و صادقانه هر آنچه لازم است بدانید را به شما بگوید.
زایمان سزارین به دلیل نبود فشار مستقیم به مقعد، ریسک ابتلا به هموروئید بعد از زایمان را کاهش می‌دهد. اما بهترین روش زایمان روشی است که از نظر ایمنی برای مادر و نوزاد مناسب باشد.
پیشگیری از هموروئید بعد از زایمان بیشتر به مراقبت‌های دوران بارداری و بعد از زایمان، سبک زندگی و تغذیه وابسته است تا نوع زایمان.
راهنمای معتبر Mayo Clinic درباره هموروئید بعد از زایمان
Mayo Clinic، مرکز پیشرو در تحقیقات و درمان مادر و نوزاد، در بخشی از راهنمای مراقبت پس از زایمان خود به‌شکل دقیق درباره هموروئید بعد از زایمان توضیح داده است:
“If you notice pain during bowel movements and feel swelling near your anus, you might have swollen veins in the anus or lower rectum, called hemorrhoids.” mayoclinic.org+8mayoclinic.org+8mayoclinic.org+8
